علائم بی اشتهایی عصبی و درمان آن
اختلال خوردن چیست؟
اختلالات خوردن یکی از مشکلات روانشناختی جدی است که شامل عادات غذایی مختل شده می‌باشد. این عارضه به صورت محدود کردن وعده‌های غذا، خوردن غذای زیاد در هر وعده، از بین بردن کالری به صورت ناسالم (از طریق پاکسازی، استفاده زیاد از ملین، روزه گرفتن یا ورزش بیش از حد) یا ترکیبی از این رفتارها ظاهر می‌شود. توجه داشته باشید که اختلال خوردن صرفاً به غذا مربوط نیست، بلکه به احساسی مرتبط است که فرد بیمار دارد.
چی بخورم؟
اختلالات خوردن عبارتند از:
بی اشتهایی عصبی
پرخوری عصبی
پرخوری هیجانی (بینج ایتینگ)
اختلالات خوردن معمولاً با هم همپوشانی دارند. هدف از تشخیصِ به موقع این است که فرد از بهترین شیوه درمان برای بیماری خود استفاده کند.
اختلالات خوردن می‌توانند باعث آسیب‌های جدی و حتی مرگ شوند. بی اشتهایی عصبی بالاترین نرخ مرگ و میر را در بین تمام بیماری‌های روانشناختی دارد. اختلالات خوردن یک بیماری جدی هستند، اما قابل درمانند.
روند درمانی افرادی که از این اختلالات رنج می‌برند، نشان می‌دهد که امکان بازیابی کامل وجود دارد. مانند هر بیماری دیگر، هرچه زودتر سراغ درمان بروید، سریع‌تر بهبود خواهید یافت. مهم‌ترین کار این است که خود یا بیمار مورد نظرتان را سریعاً تحت درمان قرار دهید.
بی اشتهایی عصبی
بی اشتهایی عصبی یکی از انواع مشکلات روانشناختی است که در دسته اختلالات خوردن قرار دارد. اگر پزشک متخصص تشخیص داد که بی اشتهایی عصبی دارید، یعنی به اندازه کافی غذا نمی‌خورید و انرژی زیادی ندارید. گاهی اوقات مردم تصور می‌کنند که بی اشتهایی نوعی رژیم غذایی برای لاغری است، اما تأثیرات این بیماری خیلی فراتر است. این عارضه با کاهش عزت نفس، عدم خودباوری و استرس شدید نیز همراه است.
علائم بی اشتهایی عصبی:
از افزایش وزن می‌هراسید
دوست دارید ناپدید شوید
احساس می‌کنید باید بی عیب و نقص باشید
احساس می‌کنید به اندازه کافی خوب نیستید
احساس تنهایی می‌کنید، به خصوص اگر کسی از مشکلات‌تان مطلع نباشد
احساس می‌کنید با خوردن، کنترل خود را از دست می‌دهید
فکر می‌کنید چیزهایی را از خانواده و دوستان خود پنهان می‌کنید
احساس چاق بودن می‌کنید و از کاهش وزن خود ناراضی هستید
اگر کسی شما را به چالش بکشد، از کوره در می‌روید
خسته‌اید و به هیچ چیز علاقه ندارید
افسردگی دارید و به خودکشی فکر می‌کنید
مضطرب هستید
از اینکه غذا نخورید یا بیش از حد ورزش کنید، احساس خوبی دارید
در وقت غذا خوردن، احساس وحشت می‌کنید.
لاغری بیش از حد
کارهایی که ممکن است انجام دهید:
مقدار غذای خود را کاهش دهید یا دست از غذا خوردن بکشید
کالری‌های دریافتی خود را شمارش کنید و زمان زیادی را صرف فکر کردن به آن نمایید
غذاها را مخفی کنید یا آنها را دور بریزید
از مصرف غذاهایی که مضر هستند، مانند مواد با کالری بالا یا چربی اجتناب کنید
از کتاب آشپزی برای تهیه غذا استفاده می‌کنید اما خودتان به آن لب نمی‌زنید
از داروهایی استفاده می‌کنید که گفته می‌شود باعث کاهش اشتها یا افزایش متابولیسم می‌شوند
همیشه به کاهش وزن فکر می‌کنید
سخت تمرین می‌کنید و قوانین سختگیرانه‌ای در این مورد دارید
برای غذاها قانون می‌گذارید، فهرستی از غذاهای «خوب» و «بد» تهیه می‌کنید یا تنها از غذاهایی استفاده می‌کنید که رنگ خاصی دارند
در زمان‌های مشخص غذا می‌خورید
دائماً بدن و وزن خود را کنترل می‌کنید
نحوه غذا خوردن در انورکسا نروزا
چه اتفاقی ممکن است برای بدن شما بیافتد:
ممکن است کمتر از میزانی که باید، وزن کم کنید یا سریعاً لاغر شوید
ممکن است به لحاظ جسمانی رشد نکنید (اگر بی اشتهایی عصبی قبل از بلوغ رخ دهد)
ممکن است احساس ضعف کنید و به سختی حرکت نمایید
ممکن است همیشه احساس سرما کنید
ممکن است دوره قاعدگی شما نامنظم شود یا کاملا متوقف گردد
ناخن ها و موهایتان نازک می‌شود و یا شروع به ریزش می‌کند
موهای زائد روی دست و صورتتان رشد می‌کند
علاقه خود را به رابطه جنسی از دست می‌دهید و از آن لذت نمی‌برید
تمرکز کردن برایتان دشوار می‌شود
استخوان‌هایتان شکننده می‌شود و ممکن است دچار پوکی استخوان شوید
کم خوری عصبی
بی اشتهایی عصبی چه قدر شایع است؟
بی اشتهایی عصبی یک بیماری نادر است، اما علت اصلی مرگ و میر ناشی از مشکلات مربوط به سلامت روان است.
بی اشتهایی عصبی در دختران و زنان بیشتر از مردان ایجاد می‌شود. از هر 200 زن 1 نفر تحت تأثیر این بیماری است. نشانه‌های بی اشتهایی معمولاً در دوران نوجوانی، در حدود ??15 سالگی به بعد مشاهده می‌شوند. اما ممکن است در هر زمانی، حتی در دوران کودکی در فرد مشاهده شود.
از هر 2000 مرد نیز 1 نفر با این عارضه دست و پنجه نرم می‌کند.
علت بی اشتهایی عصبی
علت دقیق بی اشتهایی عصبی مشخص نیست، اما متخصصان بر این باورند که عوامل مختلفی در این عارضه دخیل هستند.
عوامل روانشناختی
بسیاری از افراد مبتلا بی اشتهایی عصبی دارند، از یک سری ویژگی‌های شخصیتی مشترک برخوردارند که ممکن است عامل ایجاد بیماری باشند؛ برای مثال:
تمایل به افسردگی و اضطراب
مشکل داشتن برای مقابله با استرس
نگرانی بیش از حد و ترس شدید نسبت به آینده
کمال‌گرایی-تعیین اهداف و استانداردهای سختگیرانه و دشوار
خودداری از احساساتی شدن
داشتن احساس وسواس، افکار و انگیزه‌های ناخواسته که فرد را مجبور به انجام رفتارهای خاص می‌کنند
همچنین، برخی از افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی دچار ترس (فوبیا) از چاقی می‌شوند.
عوامل محیطی
بلوغ یی از عواملی است که در بروز بی اشتهایی عصبی نقش دارد. تغییرات هورمونی و استرس، اضطراب و اعتماد به نفس پایین در دوران بلوغ به بی اشتهایی عصبی ربط داده می‌شوند.
فرهنگ غربی نیز نقش به سزایی دارد.
دختران و به میزان کمتر پسران دائماً در معرض تبلیغات رسانه‌ای هستند که نشان می‌دهند لاغر بودن به معنای زیبایی است.
مجله‌ها و روزنامه نیز دائما به افراد مشهور می‌پردازند و افزایش وزن و داشتن سلولیت را به عنوان یک نقص معرفی می‌کنند.
سایر عوامل محیطی که ممکن است در بی اشتهایی نقش داشته باشند، عبارتند از:
اختلال کم خوری
فشار و استرس در مدرسه، بر اثر امتحانات یا آزار و اذیت، به خصوص اگر کسی وزن و هیکل فرد را مسخره کند
مشاغل و سرگرمی‌هایی که در آنها لاغر بودن به عنوان یک حالت ایده‌آل معرفی می‌شود، مانند رقص یا ورزش حرفه‌ای
یک اتفاق استرس‌زا، مانند از دست دادن شغل، پایان دادن به رابطه یا غم از دست دادن عزیزان
روابط خانوادگی دشوار
سوء استفاده جسمی یا جنسی
بی اشتهایی اغلب به عنوان یک رژیم غذایی شروع شده و به تدریج از کنترل فرد خارج می‌شود.
عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی
عوامل لاغری
گفته می‌شود که هرگونه تغییر در عملکرد مغز یا سطح هورمون‌ها در بروز بی اشتهایی عصبی مؤثر است؛ هرچند مشخص نیست که این عوامل مسبب بی اشتهایی عصبی هستند یا اینکه به دلیل سوءتغذیه پدید می‌آیند.
این تغییرات ممکن است در بخشی از مغز رخ دهند که اشتها را کنترل می‌کند. همچنین، ممکن است منجر به احساس اضطراب و گناه در هنگام غذا خوردن شوند. حذف یک وعده غذایی و ورزش سخت باعث بهبود این حالات می‌شوند.
خطر ابتلا به بی اشتهایی عصبی در افرادی که سابقه خانوادگی اختلالات خوردن، افسردگی یا سوء تغذیه دارند، بیشتر است. این مسئله نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی نقش مهمی دارند.
سوء تغذیه و بی اشتهایی عصبی در درازمدت عوارض جدی دارند:
استئوپروز (پوکی استخوان)
بیماری کلیوی
نارسایی قلبی
آینده و عاقبت آنورکسیا نروزا
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که فرد مبتلا به بی اشتهایی عصبی با آن روبرو است، انکار بیماری است. بسیاری از افراد مبتلا به بی اشتهایی حاضر به پذیرفتن بیماری خود نیستند.
اگر هم فرد متقاعد شود که از پزشک کمک بگیرد، معمولا 5 تا 6 سال طول می‌کشد که بهبود یابد و احتمال عود بیماری همیشه وجود دارد.
برای درمان بی اشتهایی عصبی معمولا از روش‌های رواندرمانی، مانند رفتاری درمانی شناختی (CBT) استفاده می‌شود که هدف آن تغییر نگرش و رفتار فرد بیمار است. تغذیه سالم نیز به داشتن وزن دلخواه کمک می‌کند.
حدود 20 تا 30? از افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی به درمان واکنش نشان نمی‌دهند و حدود 5? از بیماران بر اثر عوارض ناشی از سوء تغذیه می‌میرند.
درمان بی اشتهایی عصبی
پروسه درمان باید هر چه زودتر شروع شود، به خصوص اگر بیمار وزن زیادی از دست داده است.
روش‌های درمان بی اشتهایی معمولاً به شرح زیر است:
درمان روانشناختی، صحبت کردن با پزشک یا مشاور
کمک گرفتن از مشاور تغذیه برای رسیدن به وزن سالم
استفاده از این روش‌ها به صورت ترکیبی مؤثرتر خواهد بود.
سلامت جسمانی شما در طول دوره درمان تحت نظارت قرار می‌گیرد. برای مثال:
وزن شما به صورت منظم چک خواهد شد
به طور منظم تحت معاینه پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی قرار می‌گیرید
در مورد کودکان و نوجوانان مبتلا به بی اشتهایی، میزان رشد و وزن آنها با دقت بررسی می‌شود. قد آنها نیز به طور مرتب، با توجه به سن و جنسیت‌شان بررسی می‌شود.
سایر مشکلات ناشی از بی اشتهایی نیز درمان خواهند شد. برای مثال، اگر:
به طور منظم استفراغ می‌کنید، تحت درمان قرار خواهید گرفت. توصیه‌های لازم در مورد بهداشت دهان و دندان به شما ارائه می‌شود تا از آسیب دیدن مینای دندان بر اثر اسید معده جلوگیری کنید. همچنین، توصیه می‌شود به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
مصرف ملین و داروهای ادرارآور را به تدریج کاهش دهید تا بدن‌تان عادت کند. کنار گذاشتن آنها به طور ناگهانی می‌تواند باعث تهوع و یبوست شود.
با خیال راحت وزن زیاد کنید
متخصص مراقبت‌های بهداشتی به شما نشان می‌دهد چطور غذا بخورید، تا با خیال راحت وزن زیاد کنید.
او از شما درباره عادات غذایی فعلی، میزان نوشیدن مایعات و مسائل مربوط به سبک زندگی، مانند کشیدن سیگار و مصرف الکل سؤال خواهد کرد. سپس توصیه‌های لازم را با توجه به نواقص رژیم غذایی، از جمله کمبود ویتامین‌ها ارائه خواهد کرد.
متخصص مراقبت بهداشتی به شما کمک می‌کند که عادت‌های غذایی سالم را توسعه دهید، از جمله:
خوردن غذای بیشتر
خوردن غذای سالم‌تر
افزایش مواد مغذی و کالری دریافتی
برای شروع باید از وعده‌های غذایی کوچک استفاده کنید و به تدریج مقدار غذا را افزایش دهید. بدن شما با مقادیر طبیعی مقابله نخواهد کرد.
برای تنظیم تعادل شیمیایی بدن، ممکن است به مکمل‌هایی مانند مولتی‌ویتامین‌ها یا چند ماده معدنی دیگر نیاز داشته باشید. برخی از متخصصان معتقدند که این کار باید قبل از افزایش وزن صورت گیرد.
سعی کنید یک الگوی منظم برای غذا خوردن داشته باشید و هر روز 3 وعده غذا بخورید. یک وزن هدف برای خود تعیین کنید تا بدانید چه باید کنید.
انواع درمان های روانشناختی
روش‌های روانشناختی برای درمان بی اشتهایی عصبی عبارتند از:
درمان تحلیلی شناختی (CAT)
رفتار درمانی شناختی (CBT)
درمان بین فردی (IPT)
خانواده درمانی
این روش‌ها در ادامه بررسی می‌شوند.
درمان تحلیلی شناختی (CAT)
CAT بر این نظریه استوار است که مشکلات مربوط به سلامت روانی، مانند بی اشتهایی عصبی بر اثر الگوهای ناسالم فکری و رفتاری فرد، که در گذشته یا زمان کودکی توسعه یافته‌اند، پدید می‌آید.
رفتار درمانی شناختی (CBT)
بر اساس CBT، نحوه اندیشیدن ما درمورد یک اتفاق، نقش بسزایی در عملکرد ما دارد. عملکرد ما نیز به نوبه خود، بر افکار و احساسات ما اثر می‌گذارد. بنابراین، باید تفکر (شناخت) و رفتار خود را به طور همزمان تغییر دهیم.
درمانگر به شما نشان می‌دهد که علائم بی اشتهایی به چه صورت با افکار و باورهای ناسالم و غیر واقعی در خصوص غذا و رژیم غذایی مرتبط هستند. برای مثال، ممکن است فکر کنید:
افزایش وزن بدترین چیزی است که می‌تواند در زندگی رخ دهد
همه فکر می‌کنند من چاق هستم
اگر کل غذایم را بخورم، همه فکر می‌کنند پرخور و بی ارزش هستم.
درمانگر به شما کمک می‌کند به شکل صحیح و واقع‌بینانه فکر کنید و رفتار مثبت‌تری داشته باشد.
درمان بین فردی (IPT)
بر اساس IPT، روابط ما با افراد و جهان پیرامون به طور کلی بر سلامت روانی ما تأثیر دارد.
بی اشتهایی عصبی ممکن است با عدم خودباوری، اضطراب و عدم اعتماد به نفس همراه باشد، که همگی بر اثر مشکلات ارتباطی شکل می‌گیرند.
در طول IPT، درمانگر به مسائل منفی مرتبط با روابط بین فردی شما می‌پردازد و سعی می‌کند مشکلات را برطرف کند.
خانواده درمانی
بی اشتهایی عصبی فقط بر بیمار تأثیر نمی‌گذارد؛ این عارضه می‌تواند کل خانواده را درگیر کند.
در خانواده درمانی، فرد مبتلا به بی اشتهایی عصبی و اعضای خانواده در مورد تأثیر این عارضه بر روابط خانوادگی‌شان صحبت کرده و درباره تغییرات لازم در زندگی فردی و خانوادگی بیمار به بحث می‌پردازند.
دارودرمانی
مطالعات محققان نشان می‌دهد که دارو درمانی به تنهایی باعث کاهش علائم بی اشتهایی عصبی نمی‌شود.
به طور معمول، دارو فقط برای درمان علائم همراه و مرتبط با بی اشتهایی، مانند اختلال وسواس اجباری (OCD) یا افسردگی تجویز می‌شود.
هر دارویی که برای شما تجویز شود (مانند داروهای ضد افسردگی)، در ترکیب با یکی از روش‌های درمانی روانشناختی یا برنامه تغذیه که پیش‌تر به آنها پرداختیم، مؤثر خواهد بود.
تحقیقات نشان داده است که داروی «الانزاپین» نقش قابل‌توجهی در درمان بی اشتهایی عصبی در افرادی دارد که به سایر شیوه‌های درمانی پاسخ نداده‌اند.
الانزاپین در ابتدا برای درمان روان‌پریشی (عارضه‌ای که فرد بیمار قادر به تشخیص واقعیت و تخیل نیست) ساخته شده بود. اما محققان معتقدند که تأثیر بسزایی در کاهش اضطراب فردی در مورد وزن و رژیم غذایی دارد.
درمان اجباری
گاهی اوقات، فرد مبتلا به بی اشتهایی عصبی از درمان خودداری می‌کند. در حالیکه ممکن است به شدت بیمار بوده و زندگی‌اش در معرض خطر باشد.
در این شرایط، پزشک می‌تواند فرد را در بیمارستان بستری کند تا به واسطه قانون سلامت روان، به اجبار تحت درمان قرار گیرد. این پروسه به اصطلاح “sectioning” نامیده می‌شود.
در ادامه، جهت سهولت دسترسی شما خوانندگان گرامی، تعدادی از متخصصان در زمینه اختلالات خوردن را در سراسر کشور خدمتتان معرفی می کنیم.
منبع: pezeshkekhoob